Het landschapstype dat hierdoor ontstond wordt kame-landschap genoemd, naar het Schotse came dat “kam” betekent. Een kame-landschap is een heuvelachtig gebied met talrijke heuvels (ijsrandheuvels), ruggen en kommen met diepe meren tot 26 meter. Andere kommen zijn tegenwoordig moerassen (van voedselarme vennen en hoogvenen tot extreem kalkrijke moerassen). Het Valle-gebied ligt langs de berg Billingen, die weerstand bood aan de krachten van het landijs en de smeltwaterstromen dankzij zijn “hoed” van vulkanisch gesteente die typisch is voor de zogenoemde tafelbergen.

Grote blokken landijs en het sediment dat zich rond de ijsblokken verzamelde, werden tot zogenaamde dødissgropar (doodijsputten) toen de ijsblokken smolten. Nog altijd zijn daarvan sporen te zien in Valle. Verscheidene fraaie dødissgropar bevinden zich in het nabijgelegen natuurreservaat Ökull-Borregården. Sommige van de kleinere ronde meren kunnen op deze manier zijn ontstaan.

Aftapping van het Baltische IJsmeer

Een verschijnsel dat eveneens heeft bijgedragen aan het landschap in Valle zijn de zogeheten aftappingen van het Baltische IJsmeer. Enorme hoeveelheden smeltwater die zich oostelijk hadden verzameld in het gebied rond wat wij vandaag de Oostzee noemen, stroomden in relatief korte tijd naar zee via openingen die waren ontstaan tussen het ijs en hoger gelegen terrein verder naar het zuiden. Toen het water zich over het gebied tussen Vänern en Vättern uitstortte, werd het landschap gevormd tot wat we vandaag zien.

Toen het landijs en de zee zich terugtrokken, lieten zij een weelderig landschap achter met een rijke flora en fauna, waardoor mensen zich hier al bijna 10 000 jaar geleden vestigden, zoals talrijke archeologische vondsten getuigen.

Samenhangend merenstelsel

In de volksmond wordt gezegd dat de meren van Valle even talrijk zijn als de dagen van het jaar. Dat is waarschijnlijk wat overdreven, maar wie de kaart bekijkt begrijpt waarom dit gezegde is ontstaan. Vroeger waren er vermoedelijk nog meer kleine meren en waren de grotere Vallesjöarna onderling sterker verbonden dan nu, nadat ontwatering ten behoeve van de landbouw het landschap veranderde. Het ondiepe Hornborgasjön was vrijwel verdwenen voordat de restauratie eind jaren tachtig begon. Tegenwoordig telt het Valle-gebied ongeveer veertig meren, waarvan Husgärdessjön tot de grootste behoort.

De unieke natuur in het Valle-gebied heeft ertoe geleid dat het is aangewezen als rijksbelang voor natuurbehoud en recreatie, en er zijn nu maar liefst acht natuurreservaten (zie kaart van de reservaten). Lycke-Lilla Höjen (L, buiten de kaart), Jättadalen-Öglunda-grot (J), Eahagen/Öglunda-weiden (E), Torp (T) en Höjentorp-Drottningkullen (H) zijn reservaten sinds 1975. Gullakrokssjöarna (buiten de kaart, G) werd reservaat in 1999, terwijl Ökull-Borregården (Ö) (vlak bij Valle Camping en Husgärdessjön) en Bockaskedeåsen-Toran (B, grotendeels buiten de kaart) in 2007 werden ingesteld. Het Valle-gebied biedt bijzonder goede mogelijkheden voor verrijkende natuur- of cultuurbelevingen en voor recreatieve activiteiten.

Toevoer en afvoer

Het water in Husgärdessjön wordt binnen 1–2 maanden volledig ververst. De meren in het Valle-gebied zijn grondwatermeren die extra water ontvangen uit beken die van Billingen afdalen. Husgärdessjön krijgt vooral water via een kanaal van Skärvalången via Vagnsjön.

Het waterpeil in het merenstelsel waarvan Husgärdessjön deel uitmaakt, wordt geregeld bij de watermolen Ökulls kvarn ten zuiden van Husgärdessjön. Het afwateringskanaal loopt van Ökulls kvarn naar het nieuw gerestaureerde Spånnsjön, vervolgens naar Vingsjön en mondt daarna uit in Hornborgasjön. Uiteindelijk bereikt het water uit de Vallesjöarna het Vänern en de Göta älv voordat het de zee instroomt.

Via een kanaal is Husgärdessjön ook verbonden met het nabijgelegen Ökullasjön.

Gepaalde steiger

Valle Camping heeft ervoor gekozen gepaalde steigers aan te leggen. Gepaalde steigers laten meer licht door tot het leven onder de steigers. Drijvende steigers creëren grote schaduwrijke zones, wat de leefomstandigheden voor veel dieren en planten verslechtert. U zult echter merken dat sommige palen scheef staan; elk jaar is het een uitdaging de steigers na de ijsgang weer te herstellen en af te stellen.

Het Vallegebied heeft een uitzonderlijk soortenrijke flora; hier enkele planten die je kunt tegenkomen bij Husgärdessjön op Valle Camping.

Kranswieren (sträfsen, Chara)

Een soort die profiteert van het voedselarme, heldere water is de benthische kranswier, sträfse.

Sträfse heeft kandelaberachtige kransen van takken bij elke knoop en lange internodiën. De plant heeft geen wortels; doorzichtige rhizoïden hechten haar aan de bodem. In kalkrijk, rustig water vormt zich een kalkkorst (CaCO3) op stengel en takken; dit heet inkrustering. In het Engels heet de groep stonewort.

De kalkkorst maakt de alg grijzig en stug. Ze vormt matten of steenachtige struiken op de bodem; steken ze boven water uit, dan kunnen plant en kalk opdrogen tot witte matten. Je zou de met kalk beklede kranswieren wel het koraalrif van Valle kunnen noemen.

In Zweden komen 34 sträfse-soorten voor, waarvan 6 bedreigd zijn. Verzuring en eutrofiëring zijn hoofdredenen, al is de situatie verbeterd. Kranswieren zijn goede indicatoren voor water zonder overbemesting.

In Husgärdessjön zijn zes sträfse-soorten gevonden: borstel– (Chara aspera), glad– (C. globularis), stekel– (C. hispida), middel– (C. papillosa), rood– (C. tomentosa) en papillkranswier (C. virgata). Bij de steiger zie je waarschijnlijk stekelkranswier. Alle zes worden als levensvatbaar beschouwd.

Overige planten in Husgärdessjön

Natuurlijk zijn er nog heel wat andere planten die je in en rond het meer kunt vinden.

Lage planten in ondiep water, aan de oever en op het land.

Planten die je direct aan de oever, in het ondiepe water of op het land kunt aantreffen, zijn…

sjöranunkel (Ranunculus lingua), tiggarranunkel (Ranunculus sceleratus), bitterzoet (Solanum dulcamara, GIFTIG), waterweegbree (Alisma plantago-aquatica), driekantige tandzaad (Bidens tripartita), bloemriet (Butomus umbellatus), waterscheerling (Cicuta virosa), wolfspoot (Lycopus europaeus), moeraswederik (Lysimachia thyrsiflora), kattenstaart (Lythrum salicaria), watermunt (Mentha × verticillata), peperduizendknoop (Persicaria hydropiper), slanke egelskop (Sparganium emersum) en blaasjeskruid (Utricularia sp.). Klik op de afbeeldingen hieronder om meer over de planten te lezen en meer foto’s in de soortendatabank te zien.

Hogere oeverplanten

Enkele statige planten die eveneens langs de oever groeien maar ook flink boven het water uitsteken en in grote populaties voorkomen zijn riet (Phragmites australis), mattenbies (Shoenoplectus lacustris) en smalle lisdodde (Typha angustifolia)

Op het wateroppervlak

Op het wateroppervlak buiten de rand van rietwortels drijft gele plomp (Nuphar lutea).

Onder het wateroppervlak

Onder het heldere water groeien hoornblad (Ceratophyllum demersum), waterpest (Elodea canadensis), kransvederkruid (Myriophyllum verticillatum), aarvederkruid (Myriophyllum spicatum), glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens), watermos (Fontinalis) en ålnate (Potamogeton perfoliatus)

Invasieve soorten

Helaas heeft het bungalowpark dat hier in het midden van de twintigste eeuw lag ook geleid tot de vestiging van enkele invasieve soorten. We werken tegenwoordig op verschillende manieren om deze kwijt te raken, maar dat zal veel tijd kosten. Denk eraan geen invasieve planten te plukken, want ze kunnen zich via plantendelen of zaden verder verspreiden. Dit geldt bijvoorbeeld voor lupine, reuzenbalsemien en Japanse duizendknoop. Je kunt op de website van de Zweedse natuurbescherming lezen over de meest voorkomende invasieve soorten en hoe je ze herkent.

Mosselen leven op de bodem en zijn filteraars. Ze zitten ingegraven in het sediment met de achterzijde omhoog en de sifonen open naar het water. Verschillende soorten worden vrij oud en aan de jaarlijkse groeiringen in de schelp kun je hun leeftijd bepalen, net als jaarringen in een boom.

Het mosselbestand in Husgärdessjön is groot en je ziet er vast enkele vanaf de steiger. Bij inventarisaties zijn gewone zwanenmossel (Anodonta anatina), puntige schildersmossel (Unio tumidus) en grote zwanenmossel (Anodonta cygnea) gevonden.

De gewone zwanenmossel herken je aan een 7–10 cm grote, ruit- tot eivormige gele tot geelgroene schelp met levendige groentinten. Ze is bijna altijd hermafrodiet en heeft een waardvis nodig voor haar larven.

Vissen

In Husgärdessjön zwemmen onder andere baars (Perca fluviatilis), snoek (Esox lucius), brasem (Abramis brama), blankvoorn (Rutilus rutilus), rietvoorn (Scardinius erythrophthalmus) en zeelt (Tinca tinca).

In de zomer zie je vaak kleine baarzen onder de steiger zwemmen. Ze zijn herkenbaar aan hun strepen en de rode buikvinnen. Ze worden tot circa 35 cm lang (records tot 50 cm), maar de meeste blijven kleiner. De kleur varieert met de leefomgeving; de baarzen in dit meer zijn relatief licht. Elke baars heeft een uniek bandpatroon

Vogels

Het Vallegebied heeft een rijk vogelleven en Hornborgasjön ligt hemelsbreed slechts enkele kilometers verderop. Husgärdessjön is wat te diep om veel kraanvogels aan te trekken, maar je kunt hier meer lezen over de spectaculaire kraanvogeldans die elk voorjaar bij Hornborgasjön plaatsvindt. Husgärdessjön wordt onder meer bezocht door futen, reigers en zwanen.

Zoogdieren

Neem je ’s nachts een duik in het meer, dan ontmoet je waarschijnlijk vleermuizen die over het water jagen op insecten.

Het Vallegebied wordt beschouwd als het vleermuisrijkste gebied van Zweden ten noorden van Skåne. Vleermuizen vormen de soortenrijkste groep zoogdieren in Zweden. In Zweden komen 19 vleermuissoorten voor, wat een kwart is van alle zoogdiersoorten in het land (in totaal 75). In het Vallegebied heeft men in de loop der jaren maar liefst 14 van deze soorten aangetroffen door herhaalde opnames van de ultrasone roepen van vleermuizen op meerdere locaties in het gebied.

Tot de meest voorkomende soorten behoren meervleermuis (Myotis daubentonii), dwergvleermuis (Pipistrellus pygmaeus), rosse vleermuis (Nyctalus noctula) en Noordse vleermuis (Eptesicus nilssonii).
Meervleermuis.

Andere dieren

Naast de genoemde soorten zie je in en rond het meer ook een soortenrijke insectenfauna, amfibieën, kreeftachtigen en af en toe grotere zoogdieren zoals ree, eland, vos, das, haas, bever en kleine marterachtigen.