Aan de zuidwestelijke oever van Hornborgasjön vind je Trandansen Hornborgasjön. Hier is een informatie- en uitkijkpunt aangelegd zodat bezoekers het spectaculaire kraanvogeldansen kunnen bewonderen die elk voorjaar in dit gebied plaatsvindt.
De plek trekt jaarlijks duizenden, soms zelfs tienduizenden kraanvogels – en meer dan tien keer zoveel bezoekers uit de hele wereld. De velden lijken op een golvende grijze zee van vogels, voortdurend in beweging en begeleid door hun kenmerkende trompetachtige geluiden.
Voor ons bij Valle Camping zijn de V-formaties van kraanvogels aan de hemel en hun luide roep het ultieme teken dat de lente eraan komt – en we nodigen onze gasten van harte uit om dit te komen ervaren.
INFORMATIECENTRUM EN UITKIJKPUNTEN
Bij Trandansen Hornborgasjön zijn er verschillende uitkijkpunten, vogelkijkhutten, en ook een kleine verkoop van souvenirs en koffie. De plek is goed bereikbaar met de auto, en je kunt je eigen fika meenemen om te genieten terwijl je de dansende kraanvogels observeert – zowel visueel als auditief.
Tijdens het kraanvogelseizoen wordt een parkeertarief gevraagd voor auto’s. Dit geld gaat naar een goed doel: het verzorgen van voedsel voor de kraanvogels die hierheen zijn gevlogen om te dansen.
Tijdens het hoogseizoen kun je hier ook vogelgidsen tegenkomen die bezoekers meer vertellen over het vogelleven en het gedrag van de kraanvogels bij Hornborgasjön.
TIJDENS HET KRAANVOGELSEIZOEN
Ook al kunnen de kraanvogels al begin maart opduiken, gaan we er meestal van uit dat ze hier in de regio verblijven van eind maart tot begin april. De plek is natuurlijk het hele jaar door toegankelijk voor vogelspotters. In september zijn er ook veel kraanvogels te zien (tot wel 9.000) rond het Hornborgasjön, wanneer ze op weg zijn terug naar hun overwinteringsgebieden in Zuid-Europa. In de herfst verzamelen de kraanvogels zich echter niet op dezelfde plekken als in het voorjaar, dus je moet wellicht andere locaties rondom het meer opzoeken om ze te kunnen zien. Omdat ze altijd overnachten in het ondiepe water van het meer zelf, is de schemering een goed moment om ze in de lucht te spotten.
HIER KOM JE BIJ TRANDANSEN
Hornborgasjön ligt op slechts enkele kilometers van Valle Camping (hemelsbreed), maar Trandansen ligt aan de andere kant van het meer. Het duurt ongeveer 20 minuten met de auto (25 km). Met de fiets is het een tocht van ongeveer anderhalf uur enkele reis. Wil je halverwege pauzeren, dan kun je stoppen bij Naturrum Hornborgasjön – een informatiecentrum over de natuur en het dierenleven rond het meer en over het langlopende project om Hornborgasjön te herstellen. Rondom het meer zijn ook diverse parkeerplaatsen, vogelkijkhutten en wandelpaden te verkennen.
ROUTEBESCHRIJVING NAAR NATURRUM HORNBORGASJÖN EN TRANDANSEN
OVER HORNBORGASJÖN
Net als het omliggende landschap rond Valle Camping is Hornborgasjön ontstaan toen het landijs zich ongeveer 10.000 jaar geleden terugtrok. Het gebied maakte toen deel uit van een zeearm van de toekomstige westkust van Zweden. Opgravingen hebben aangetoond dat hier al sinds die tijd mensen hebben gewoond. Dat wijst erop dat er toen al voldoende voedsel was in de vorm van wilde dieren en vis.
Het smeltende ijs heeft diepe kuilen in het landschap achtergelaten (de huidige meren), omgeven door grindruggen, wat het golvende landschap heeft gevormd.
Toen de landbouw in de 19e en 20e eeuw toenam, verlaagden boeren het waterniveau van Hornborgasjön meerdere keren om overstromingsrisico’s te verkleinen en landbouwgrond te winnen. Daardoor verdween het meer halverwege de 20e eeuw bijna volledig en veranderde in een moerasgebied vol riet, bomen en andere begroeiing.
Eind jaren ’80 besloot het Zweedse parlement dat het meer moest worden hersteld tot een vogelrijk meer. Het herstelwerk duurde vele jaren, maar tegenwoordig wordt Hornborgasjön gezien als een van de belangrijkste vogelmeren van Europa.
Hornborgasjön is een ondiep meer met omliggende wetlands, wat uitstekende omstandigheden creëert voor een zeer rijk planten- en dierenleven, met een grote diversiteit aan planten, insecten, vissen en andere dieren. Veelvoorkomende vissen in het meer zijn snoek, baars, zeelt en voorn.
Het grote voedselaanbod trekt veel verschillende vogelsoorten aan – er kunnen wel 50.000 vogels tegelijk rond het meer verblijven. Sommige daarvan zijn zeldzame en bedreigde soorten, zoals de zwarte fuut. Andere soorten die hier voorkomen zijn de nachtegaal, zeearend, zwanen, bruine kiekendief, spotvogel, gele kwikstaart, grauwe gans en kokmeeuw. Een waar paradijs voor vogelliefhebbers – maar het bekendst is het meer toch vanwege de kraanvogels.
OVER DE KRAANVOGEL
De kraanvogel heet Grus grus in het Latijn en is het landschapsdier van Västergötland. Er bestaan echter 15 verschillende kraanvogelsoorten en ze komen op verschillende plekken in de wereld voor, van Azië en Australië tot Afrika en Noord-Amerika.
Kraanvogels zijn trekvogels met lange poten en een lange hals, die ongeveer 1,2 tot 1,3 meter groot worden en een vleugelspanwijdte hebben van 1,8 tot 2,25 meter. Mannetjes zijn over het algemeen iets groter dan vrouwtjes. Ze wegen gemiddeld zo’n 5 kilo. Hun verenkleed is voornamelijk grijs, met zwarte accenten aan de hals en vleugeltips, en witte delen richting de kop. De rode vlek op de kop bestaat niet uit veren, maar uit een wratachtige huidplek die de kraanvogel met zijn nekspieren kan vergroten en verkleuren. Uit ringonderzoek blijkt dat kraanvogels minstens 18 jaar oud kunnen worden.
Er zijn kraanvogels die in het voorjaar aankomen en vervolgens bij Hornborgasjön blijven broeden, maar de meeste kraanvogels die bij het meer verschijnen, zijn slechts op doortrek. Ze rusten hier een paar dagen uit tijdens hun reis naar een veengebied of moeras verder naar het noorden – bijvoorbeeld in Värmland, Härjedalen of Dalarna – vanaf hun winterverblijf in Spanje of Frankrijk. Veel kraanvogels maken van hun tussenstop bij Hornborgasjön gebruik om te paren, en in het voorjaar kun je hier de spectaculaire paringsdans bewonderen.
Dat de kraanvogels ervoor kozen om juist bij Hornborgasjön te pauzeren, heeft te maken met het feit dat er vroeger veel aardappelen achterbleven in de grond rond Dagsnäs en Bjurum. Toen de aardappelteelt in het gebied afnam, is men overgestapt op het voeren van de kraanvogels met gerst, zodat ze zich niet zouden vergrijpen aan andere gewassen.
Lees meer over Hornborgasjön en de kraanvogeldans op de website van de provinciale bestuursraad (Länsstyrelsen).
